چکیده:
این مقاله در صدد است با بهرهگیری از نظریهی دگرگونی ارزشی رونالد اینگلهارت، ضمن شناخت وضعیت جهتگیری ارزشی، رابطهی بین برخی از شاخصهای توسعهی انسانی و نوع جهتگیری ارزشی، را مورد بررسی قرار دهد. دادههای این تحقیق با تکمیل 393 پرسشنامه، و از میان افراد هیجده سال و بالاتر در شهر بندرعباس، گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که 8/44 درصد افراد دارای جهتگیری ارزشی مادی، 1/50 درصد دارای اولویتهای ارزشی التقاطی (ارزشهای مادی و فرامادی به صورت توام) و 1/5 درصد افراد نیز دارای اولویتهای ارزشی فرامادی بودند. بعبارت دیگر، افراد ارزشهای مادی را نسبت به ارزشهای فرامادی، در اولویت بالاتری قرار میدهند؛ همچنین افراد جوانتر نسبت به افراد مسنتر، و افراد دارای تحصیلات بالاتر نسبت به افراد دارای تحصیلات پایینتر، بیشتر به سمت ارزشهای فرامادی گرایش دارند. یافتههای حاصل از بررسی رابطهی بین متغیرهای نشان داد که بین متغیرهای تحصیلات افراد، تحصیلات والدین، احساس امید به زندگی و میزان استفاده از وسایل ارتباطجمعی و نوع جهتگیری ارزشی افراد، رابطهی معنیداری وجود دارد. بعبارت دیگر فرضیههایی که مدعی وجود رابطهی بین متغیرهای فوق با نوع جهتگیری ارزشی بودند، مورد تایید قرار میگیرند.
خلاصه ماشینی:
اما مسأله این است که آیا همگام و هماهنگ با این تحولات، در نگرشها و ارزشهای افراد تغییری بوجود آمده است؟ پاسخ به این سئوال از آن جهت اهمیت دارد که ارزشها اصلیترین عنصر تعیینکنندهی فرهنگ بشمار میروند و ثبات یا تغییر آنها موجب ثبات یا تغییر فرهنگ در طول زمان میشود و بالطبع ثبات یا دگرگونی جوامع را تحت تأثیر قرار میدهد؛ بنابراین وقتی که بحث تغییر فرهنگی و ارزشی مطرح میشود، بررسی مسألهی جهتگیری ارزشی افراد و بررسی ارتباط آن با شاخصهای اجتماعی و اقتصادی توسعه از اهمیت ویژهای برخوردار میشود.
نتایج این تحقیق نشان میدهد که بین شاخصهای اقتصادی ـ اجتماعی توسعهی انسانی (سطح سواد فرد، سطح سواد والدین، میزان احساس امید به زندگی، پایگاه اقتصادی) و همچنین وضعیت شغلی، با جهتگیری ارزشی رابطهی معناداری وجود دارد.
Inglehart & Baker همانگونه که ملاحظه میشود، اغلب مطالعات انجام شده به بررسی تغییرات فرهنگی و ارزشی پرداختهاند، که این موضوع را میتوان بعنوان نکات قوت این دسته از مطالعات ذکر نمود، اما با این حال ملاحظه میشود که در اینگونه تحقیقات، به ندرت به بررسی ارتباط بین وضعیت شاخصهای اجتماعی و اقتصادی توسعهی انسانی و جهتگیری ارزشی افراد پرداخته شده است.
این مقاله با بهرهگیری از نظریهی دگرگونی ارزشی رونالد اینگلهارت، نوع جهتگیری ارزشی افراد و میزان بهرهمندی افراد از شاخصهای اقتصادی و اجتماعی توسعهی انسانی (متغیرهای مستقل تحقیق) را مورد بررسی قرار داده است.