چکیده:
پژوهش حاضر بر آن بوده است تا به روش توصیفی- استنباطی به تحلیل محتوای مفهوم صلح در مجموعۀ شعر "هوای تازه" اثر شاملو (الف. بامداد) بپردازد. در این راستا، ابتدا سازۀ صلح در سه بعد آزادی، برادری و آبادانی دستهبندی شده است که به منظور عینیت تجربی بیشتر، هر کدام از این ابعاد نیز به چند زیر شاخۀ فرعی تقسیم گردید. سپس کدهای استخراج شده از اشعار، در متغیرهای مناسب خود قرار گرفتند. یافتهها نشان میدهد که در شعر شاملو، مفهوم صلح به میزان زیادی قابل مشاهده است؛ بهگونهای که از میان شصت و نه قطعه شعر هوای تازه، در شصت و یک شعر بهطور مستقیم و غیرمستقیم، مفهوم صلح قابل استنباط است. همچنین از بین کدهای استخراجی، بیشترین کد معادل چهل و هفت و سه دهم درصد، در بعد برادری قرار دارند. بهمنظور دستیابی به سطح تبیین، یافتهها در یک زمینۀ تاریخی- اجتماعی مورد تحلیل جامعه شناختی نیز قرار گرفت. نتیجه آنکه میتوان شاملو را در مجموعۀ هوای تازه، شاعری صلحطلب نامید که در بستر تاریخی عصر خویش، شعرش منادی آزادی، برادری و صلح بوده است.
خلاصه ماشینی:
بخش قابل توجهی از اشعار دفتر "هوای تازه "، محصول دورۀ حضور شاملو در زندان سال های کودتای مرداد بوده (شاملو، ١٣٨٣) و از همان جاست که وی نگاه ویژه ای به صلح و دوستی در شعر مبذول میدارد.
پژوهش حاضر به طور کلی در پی پاسخ به این مسئله است که مفهوم صلح تا چه میزان در محتوای اشعار کتاب هوای تازه ، قابل استنباط است و از سوی دیگر درصدد تبیین و یافتن علت های وجود چنین محتوایی در این مجموعه شعر است .
بر اساس تعاریف ارائه شده برای صلح ، سه مفهوم کلیدی که در واقع ابعاد سازندۀ صلح به عنوان یک سازه هستند، شناسایی گردید: آبادانی (مستفاد از عبارات پیشرفت ، امنیت اجتماعی و اقتصادی ، تهیۀ آشیانه )، برادری (مستفاد از عبارات عدالت ، احترام متقابل ، مذاکره ، تساوی حقوق ، روابط سیاسی عادلانه ، عدم خصومت و دشمنی، سازش ، آشتی، توافق و همکاری کبوترها) و آزادی (مستفاد از واژه های آزادی، پرواز کبوترها، کبوتر).
بر اساس این دیدگاه میتوان چنین استنباط نمود که شاملو به عنوان یکی از پیشگامان شعر مدرن فارسی، به لحاظ شخصی نیز از ذهنیتی مدرن برخوردار است که آرمان های مدرنیته و روشنگری (هم چون شادی و مهربانی یا آزادی و برادری) در کنش شعری وی به "ملکه " (Habitus) بدل شده است .
نتیجه پژوهش حاضر به دنبال آن بوده است تا به بررسی جایگاه صلح در مجموعۀ شعر هوای تازه اثر شاملو بپردازد.