چکیده:
در این مقاله با استفاده از روش های تحلیل گفت وگوی انتقادی، نشانه شناسـی و تحلیـل مقوله پردازی عضویت ، به دنبال تحلیل گفت وگوهای مشتریان چایخانـه ای در شـهر مشـهد بوده ایم . دغدغه اصلی آن بوده است که نشان دهیم چگونه ایـن تعـارض ، در مـتن خـاطرة مشترک چند نفر از مشتریان از مواجه با قدرت رسمی، خود را نشان میدهد و چگونـه در بیان چنین خاطراتی نشانه هایی از مقاومت ، حتی در پایین ترین سطوح زندگی اجتماعی، در عرصه زیست جهان ، مشاهده میشود. این تحقیق به روش کیفـی و طـی سـه مـاه حضـور محقق در میدان تحقیق و ضبط صوتی گفت وگوها و رونوشت برداری مطابق قواعد تحلیـل گفت وگو است . روش نمونه گیری مبتنی بر هدف بوده و از چهار گـروه اصـلی حاضـر در چایخانه ، گفتگوی میان اعضای یکی از گروه ها که شامل بیان خاطره ای طنزآمیز از مواجهـه با نمادهای قدرت رسمی است ، بررسی شده است . نتایج نشان میدهد که اعضای چایخانه با روش های غیرمستقیمی؛ نظیر کولونیشدن در میان گروه های خودی در جـایی همچـون چایخانه ، در بیان طنزآمیز خاطرة خود از مواجهه مستقیم با قدرت رسمی، نوعی بیتفـاوتی اجتماعی را در مقابل افزایش فشار قدرت رسمی بر حوزة زندگی روزمره نشان مـیدهنـد. همچنین ، تحلیل گفت وگوی انتقادی میتواند با بررسی دقیق و جزیی نگرانه چنین تعاملاتی
در لحظات براورد، بازنمای روشن از مکانیزم اعمال ق رت ارایه ده و نشیان دهی کیه
چگونه و به چه نحوی عرصه ق رت به عرصه عموم اعمال سلطه می کند .
خلاصه ماشینی:
"تمهیـدهای مقوله پردازی عضویت از دو جزو مهم تشکیل شده است ؛ نخست ، مجموعۀ مقولـه هـا و دوم ، قواعـد کاربرد این مقوله ها در جریان گفت وگو (شگلاف ، ٢٠٠٦)؛ یعنی از طریق شناسایی مقولاتی که دربارة موضوعات مختلف در متن گفت وگو وجود دارد و نیز بررسی شیوه هـایی کـه ایـن مقـولات توسـط بازیگران اجتماعی در بستر استراتژیهای آنها در فرآیند گفت وگو به کار گرفته میشوند، میتوانیم بـه فهم چگونگی برساخت واقعیت از طریق گفت وگو برسیم .
از این نظر تمهیدهای مقوله پردازی عضویت میتواند ابزار مناسبی برای شناسایی چگونگی نمود- یافتن «ذخیرة دانش ایدئولوژیک » که خود را در «پیش فرض های » افراد دربارة جریان «طبیعی» زنـدگی اجتماعی نشان میدهد، در قالب مقولات در جریان گفت وگو باشد و نشـان دهـد کـه ایـن مقـولات چگونه در فرآیند پیش روی متن گفت وگو، در استراتژیهای افراد به شـکلی عملـی٢ بـه کـار گرفتـه میشوند.
این نشانه ها نخست بـه شـکل مقـولاتی در متن ظاهر میشوند که همـان طـور کـه پیشـتر اشـاره شـد، برسـاختی مبتنـی بـر ذخیـرة دانـش و پیش فرض های افراد در جریان گفت وگو هستند؛ اما آنجا که می خواهیم این مقـولات را در سـطح فرامتنی مورد بررسی قرار دهیم ، نیاز است که آنها را همچون نشانه های اجتماعی در نظر بگیریم که در تعامل با نشانه های قدرت رسمی در عرصۀ فرامتن قرار میگیرند."