چکیده:
در این مقاله بینه و گسترة آن در قالب دو مخت کلی مورد بررسی قرار گرفته است. در مبحت اول بینة تعبدی (شهادت شرعی و قانونی) تفاوت شهادت با رواست. تعدهد در شهادت. تعارض شهادات و مستند شهادت پس از نفل اقوال بورسی شده و در مبحت دوم ببنة واقعی و وجدانی» ضرورت فحص از آن هرگاه مرتبط با حقوق افراد باشد و مصلاک حجیست تجربه صورد توجه قرار گرفته است و در پابان این گونه نتیجه گپری شده که بینه» در لفت و عرف به معنای حجت و برهانی است که موجب بفین شود و اصل بر وجدانی (واقعی) بودن بینه است و خاستگاه بنة تعبدی (شرعی و قانونی) نبود ببنة وجدانی است و بینة تعبدی مطلق بوده و شامل خبر واحد نیز میشوده بلگه خبر و شهادت از یک سنخاند و شهادت عدل والحد خبر واحد حجست است و حتی تعارض در باب شهادات به شبوة حل آن در روابات انجام می کیره و ببنة وجدائی (واقعی) با تجربه که به معنای آژمودن است نیو به دست میآبد و هرگاه با لحقاق حق ملازمه داشته باشد انجام آن لازم است.
خلاصه ماشینی:
در مبحث اول بینة تعبدی (شهادت شرعی و قانونی)، تفاوت شهادت با روایت، تعدد در شهادت، تعارض شهادات و مستند شهادت پس از نقل اقوال بررسی شده و در مبحث دوم بینة واقعی و وجدانی، ضرورت فحص از آن، هرگاه مرتبط با حقوق افراد باشد و ملاك حجیت تجربه مورد توجه قرار گرفته است و در پایان اینگونه نتیجهگیری شده كه «بینه» در لغت و عرف به معنای حجت و برهانی است كه موجب یقین شود و اصل بر وجدانی (واقعی) بودن بینه است و خاستگاه بینة تعبدی (شرعی و قانونی) نبود بینة وجدانی است و بینة تعبدی مطلق بوده و شامل خبر واحد نیز میشود، بلكه خبر و شهادت از یك سنخاند و شهادت عدل واحد همچون خبر واحد حجت است و حل تعارض در باب شهادات به شیوة حل آن در روایات انجام میگیرد و بینة وجدانی (واقعی) با تجربه كه به معنای آزمودن است نیز به دست میآید و هرگاه با احقاق حق ملازمه داشته باشد انجام آن لازم است.
الف) شهادت و روایت آیا بین شهادت و روایت تفاوت است؟ پاسخ مثبت یا منفی به این پرسش دارای آثار مهمی است؛ حجیت شاهد واحد اعم از زن و مرد، برده و آزاد، در غیر موارد منصوص، و رجوع به مرجحات باب تعادل و تراجیح در تعارض شهادات و حل تردیدهای موجود دربارة حجیت ترجمة مترجم (گلپایگانی، كتاب الشهادات: 265)، نظر كارشناس، بازگویی اشتباه دیگری در عبادات (ابن فهد حلی، 1407: 357)، گزارش گزارشگر (شهید ثانی، 1413: 9/287) و خبره (بحرانی، بیتا: 24/148) را میتوان از آثار پاسخ مثبت به این پرسش و اتحاد ماهوی بین روایت و شهادت برشمرد.