چکیده:
در سال 1299 ش. رضاخان، فرمانده تیپ قزاق مستقر در قزوین، با کودتا به قدرت رسید و با تاجگذاری در سال 1305 ش. به عنوان اولین پادشاه سلسله پهلوی برای اولین بار اقدام به یک سری اصلاحات برنامهریزی شده جهت تثبیت خود و مدرنیزاسیون کردن ایران انجام داد. در این زمان فرهنگ و تمدن اسلامی با توجه به قدرت و نفوذ روحانیون و مذهب تشیع در جامعه ایران ریشه عمیقی دوانیده بود و رضاشاه نیز برای پیشبرد برنامههای اصلاحی خود به ضدیت با مظاهر فرهنگ اسلامی- ایرانی پرداخت. بر این اساس، این پژوهش درصدد پاسخ به این پرسش میباشد که رضاشاه به چه دلیل به ضدیت با فرهنگ و مظاهر تمدن اسلامی- ایرانی پرداخت؟دیدگاه نگارنده بر این فرض استوار میباشد که رضاشاه به عنوان عامل اجرای برنامهها و اقدامات دولتهای بزرگ، وجود فرهنگ و تمدن اسلامی- ایرانی را مانعی برای اهداف دول استعمارگر میدانست و سعی کرد به بهانه مدرنسازی ایران شرایط را برای تحقق اهداف و منطقهای و جهانی دولتهای بزرگ فراهم آورد.
خلاصه ماشینی:
"آنچه درباره حکومت در عصر پهلوی اول باید مورد توجه قرار گیرد، این موضوع است که حاکمیت در عهد رضاخانی از نوعی استبداد و دیکتاتوری متفاوت با استبدادها و دیکتاتوریهای پیش بهره میبرد که در آن، تمام حوزههای زندگی از جمله فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور تحت تسلط نظام حاکم بود.
(کاتم، 1371: 368) با توجه به مطالب فوق اقداماتی چون: 1- تصمیم نمایندگان مجلس مبنی بر دعوت دولت به تعمیر مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی (1303)، 2- قانون تبدیل برجها به نامهای فارسی (1304)، 3- تدوین آیین نامه به کارگیری سال شمسی به جای سال قمری (1306)، 4- تأکید بر به کار بردن نام ایران به جای پرس و پرشیا (1309)، 5- برگزاری مراسم سلام در حضور شاه (1312)، 6- مراسم سلام شاهنشاهی و سرود ملی ایران (1314)،7- تغییر اسامی نقاط و شهرهای کشور به فارسی و نامهای باستان (1314)،8- ایجاد سازمان پیشاهنگی (1314) و 9-تدوین اساسنامه فرهنگستان زبان ایران (1314)، به عنوان مهمترین برنامههای دولت در جهت ترویج باستان گرایی و ناسیونالیسم، بر آمده از آن ارزیابی میگردد.
(جعفری و اسماعیلی، 1371: 21) با توجه به نکات پیش گفته مواردی چون: - الغای القاب و مناصب مخصوص نظام و القاب کشور (1304)،- تغییر لباس رسمی کارکنان دولت به سبک البسه فرنگی (1304)،- متحدالشکل نمودن البسه اتباع ایران در داخل مملکت (1307)، - کشف حجاب (1314)، - سازمان پرورش افکار (1317)، (Banani,1961, 57) و استفاده از برنامههای رادیو ایران (1319) از سری اقداماتی بود که در راستای ایجاد جامعه شبه غربی به اجرا در آمد."