چکیده:
نوع روابط زن و مرد و مرزبندی در تعاملات این دو جنس، در روح و روان فرد، استحکام خانواده و رشد و پیشرفت جامعه نقش تعیینکنندهای دارد. با این پیشفرض، اگر رسانه تاثیرگذاری چون سینما، بر خلاف دین و فطرت، به پایهگذاری اخلاق جنسی خاصی در جامعه مبادرت ورزد که حریمهای میان زن و مرد شکسته شود، اثر مخربی بر تفکر و رفتار مخاطب خواهد گذاشت که به سادگی جبرانپذیر نیست. سوال اصلی این مقاله این است که فیلم سینمایی «سعادتآباد»، روابط میان زن و مرد را چگونه بازنمایی کرده و این بازنمایی تا چه حد با ملاکهای ارتباط عفیفانه در اسلام، منطبق است. برای این هدف، با نگاهی جامع به آیات و روایات، مولفههای روابط عفیفانه را استخراج کرده و سپس با تحلیل نشانهشناختی فیلم سینمایی «سعادتآباد» که یکی از تولیدات فکری دهه نود سینمای ایران محسوب میشود، نوع بازنمایی این فیلم از روابط میان دو جنس و میزان انطباق یا فاصله آن با آموزههای اسلامی در زمینه روابط زن و مرد نامحرم را از طریق تحلیل رمزگان جانفیسک بررسی میشود.
خلاصه ماشینی:
"البته فیلم قصد دارد این افراد را بازتر از چیزی که نشان داده شد نمایش دهد هرچند به خاطر محدودیتهای پخش نمیتواند منظور خود را واضحتر بیان کند اما با دیالوگهای شخصیتها به مخاطب میرساند که زنان در برابر نامحرم از لباسی پوشاننده و اسلامی استفاده نکردهاند.
فیلم به نوعی مفاهیم خود را القا میکند که مخاطب مسائل را از هم تفکیک نمیکند، یعنی به این مسئله دقت نمیکند که هر چند علی شکاک و دعواگر است اما دلیل نمیشود که عفتورزی او نیز به همراه سایر اخلاق او نفی شود.
فکر کردی من مث اون مرتیکه دیوانهام؟ تنها مردی که در سعادتآباد مراقب نوع پوشش و رفتار همسرش در برابر نامحرم است و خودش نیز در برابر با زنان دیگر از فعل جمع استفاده میکند و سعی در رعایت حریم دارد، علی است.
طبق مولفههایی که پیش از این برای عفاف بیان شد یکی از مولفههای عفاف اسلامی خلوت نکردن زن و مرد نامحرم است در حالی که در این فیلم، یاسی و بهرام در بالکن گفتگویی دو نفره دارند، گفتگویی که در آن بهرام به گونهای عشق خود به یاسی را ابراز میکند.
ـ حجاب قانونی نه حجاب اسلامی همان طور که در رمزگان فنی اشارهای شد، شخصیتهای فیلم که نماد طبقه مرفه و تحصیلکرده جامعه هستند، اعتقادی به حجاب در برابر نامحرم ندارند و پوشش آنها در خارج از خانه به دلیل اجبار قانونی است، چنان که وقتی به خانه میرسند با این که نامحرم حضور دارد، اما لباس رویین را خود برمیدارند."