چکیده:
برای طرح ادعایی مشترک، دعوای گروهی از سوی افراد متعدد علیه خواندهی واحد اقامه می گردد. در این شکل از اقامه ی دعوا، یک نفر یا بیشتر از اعضای گروه به عنوان نمایندهی گروه درخصوص ادعای مشترک بین اعضا، علیه یک یا چند خوانده اقامه ی دعوا میکنند. اعضای گروه اگرچه در بیشتر موارد نقش فعالی در دادرسی ندارند اما، به نتیجه حاصل از دادرسی ملزم خواهند بود. امروزه دعوای گروهی به عنوان یکی از اقسام طرح دعوا به صورت دسته جمعی از جایگاه ویژهای در حقوق آمریکا برخوردار است . طرح دعوا به صورت گروهی، فرصت و امکان احقاق حق برای تعداد کثیری از افرادی که به تنهایی انگیزهی کافی برای پیگیری مطالبات اندک خود ندارند را فراهم میآورد. از طریق این شیوه اقامه ی دعوا، کارآیی سیستم قضایی افزایش مییابد و طرح دعوا از سوی تعداد زیادی از افراد، مقرون به صرفه جلوه مینماید. شرایط اقامه ی دعوای گروهی در ماده ٢٣ قانون آیین دادرسی مدنی فدرال آمریکا و قانون منصفانه ی دعوای گروهی مصوب سال ٢٠٠٥ میلادی به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است . دعاوی گروهی در زمینه های متعددی از قبیل حقوق مصرفکننده، ضد انحصار، حقوق استخدامی، حقوق مدنی، محیط زیست و... طرح میشوند.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اختیاراتی که اخیرا به انجمن های شهرستانی حمایت از مصرفکننده داده شده است (ماده ١٠ آیین نامه اجرایی ماده ٢١ قانون حمایت از مصرفکننده )، پیش بینی رویه هایی برای تسهیل اقامه ی دعوا که احقاق حق بهتر افراد متضرر، کاهش زمان و هزینه و حفظ منابع سیستم قضایی را به دنبال داشته باشد، مورد توجه قرار گرفته است .
ماده ٤٨ این مجموعه قوانین چنین بیان میداشت : «زمانی که تعداد افراد در دعوا، به قدری زیاد است که بدون ایجاد تأخیر و ناسازگاری امکان رسیدگی فراهم نمیشود، دادگاه در صورت احراز کفایت تعداد اعضای گروه جهت تأمین منافع خواهانها و یا خواندگان، در حدود صلاحیت خود حضور تمامی اعضا در دادرسی را غیر الزامی اعلام مینماید».
258) اعمال یکسان آثار دعوا نسبت به تمام اعضای گروه موجب گردیده این قسم از دعاوی گروهی آسانتر از سایر اقسام آن مورد پذیرش دادگاه قرار گیرد (Anderson,Trask,o/”P .
در قوانین ایران دعوای ناشی از فریب مصرفکننده مورد شناسایی قرار گرفته است ، اما از آنجایی که طرح دعاوی گروهی در حقوق ایران پیش بینی نشده، در این قلمرو نیز امکان طرح چنین دعوایی به صورت گروهی وجود ندارد.
61) مبحث دوم- سایر طرق اجتماع افراد در دعاوی اگرچه دعوای گروهی شناخته شدهترین شکل طرح دعوا از سوی تعداد زیادی از افراد است که از حادثه ای متضرر شده اند، اما اقسام متعدد دیگری از شیوههای طرح دعوا به صورت دسته جمعی (Methods of Aggregating /”Parties) در حقوق فدرال آمریکا وجود دارد.