چکیده:
رام یشت اوستایی یکی از کهن ترین سروده های به جا مانده است ، در حالی کـه بـه نـام وای به «رام » نام گذاری شده است ، ولی لابه لای بندهای آن میتوان چهره وای قـادر، قاهر، جان بخشنده و جان گیرنده ای را دیـد کـه بـه عنـوان ایـزد بـزرگ دوچهـره ای در گذشته ای دورتر در شرق ایران پرستش میشده است . در این پـژوهش کوشـیده ایـم بـا یاری بندهای به جامانده از رام یشت مشخص کنیم که وایـو خـدای بـزرگ دوچهـره ای بوده است ، هم آفریننده و بغ بخشنده ، هم میراننده پایان بخش . هم بغ آغاز، هم خـدای پایان ، که احتمالا تا دوره مهرداد اول اشکانی در شرق ایران جنگ جویـانی کـه وهرکـه (گرگ ) نامیده میشدند و درفش گرگ پیکر داشته اند، آن را مـیسـتودند. آنهـا پوشـاکی سیاه رنگ بر تن داشتند و گیسوانی بافته ، و کمربند چرمین میبستند. زمان ستایش او از روشنای روز بود تا سپیده دم .
خلاصه ماشینی:
وایوپرستی بر مبنای رام یشت * معصومه باقری ** سحر رستگارینژاد اشاره رام یشت اوستایی یکی از کهن ترین سروده های به جا مانده است ، در حالی کـه بـه نـام وای به «رام » نام گذاری شده است ، ولی لابه لای بندهای آن میتوان چهره وای قـادر، قاهر، جان بخشنده و جان گیرنده ای را دیـد کـه بـه عنـوان ایـزد بـزرگ دوچهـره ای در گذشته ای دورتر در شرق ایران پرستش میشده است .
تاکنون بـه شـکل پراکنـده در متـون مربوط به اساطیر ایران مطالب ناچیزی در مورد وایو نوشته شده است ، ولی هیچ گـاه بـه شکل کامل به این ایزد فراموش شده ، نگـاه علمـی نشـده اسـت و مطالـب درج شـده در یشت اختصاصی او کاویده نشده است .
آنها چه کسانی جز الوهیت های جو (شخصـیت یافتـه هـای بـاد) میتوانستند باشند که در میان زمین و آسمان قرار داشتند؟ در واقع در مصـر، ایـزد هـوا گنبد پرستاره شب را بـر فـراز خـود نگـه داشـته اسـت (گـیمن ، ١٣٧٥: ٢٥٤) کـه بعـدتر اسطوره زدایی زرتشت در گاهان این وظیفه وایو را اهورامزدا به مدد فروشیهـا (-ifravas) بر عهده میگیرد.
در فرگرد نخست وندیـداد که افسانه آفرینش سرزمین ها به دست اهورامزدا را بیان میکند غربیترین سـرزمینی کـه از آن نام برده میشود ری (raγa) است که نمایانگر سخن از جامعه شرقی ایران اسـت و با بررسی رام یشت میتوان به این نتیجه رسید که ایزد وایو بغ خدای مردمان شرق ایران است .