چکیده:
قم از اواخر قرن نخست هجری، مهد تشیع و مرکز بالندگی عالمان شیعی در ایران بوده است. در گذشته، این سرزمین به صورت یک شهر منسجم نبود و شامل مناطق متعددی می شد. یکی از این مناطق، «برق رود» یا «برقه» است که «خاندان برقی» منسوب به آن هستند. از آن جا که تنی چند از عالمان بزرگ شیعه از این خاندان برخاسته اند، این انتساب اهمیت فراوانی می یابد. از سویی، مناطق دیگری با نام «برقه» در جهان وجود دارند که برخی از آنها از برقه قم مشهورتر و معروف تر هستند و از همین روی، منابع تاریخی – جغرافیایی متقدم، توجه بیشتری به آنها داشته اند. بررسی، ردیابی و اثبات صحت انتساب «خاندان برقی» به «برقه» قم و رد انتساب های دیگر مستند به دلایل و شواهد تاریخی – جغرافیایی، هدفی است که این مقاله آن را دنبال می کند.
Qom has been considered as the cradle of Shiism and the center of growth of Shiite scholars in Iran from the late first century. In the past، this city was not a coherent one and it included various areas. One of these areas is "barqrud" or "Barqeh" to which the household of Barqih are contributed. Since a number of great Shiite scholars have been originated from this family، this attribution would be of great importance. In one hand، there exists other areas named "Barqeh" in the world some of them are more well-known than Barqeh of Qom; therefore the prior historical-geographical sources have been more attentive towards them. The investigation and proving the truth of the contribution of "Barqid household" to "Barqeh" of Qom and the denial of the other contributions documented to the historical-geographical reasons and evidences would be the goal of this article
خلاصه ماشینی:
"دو کتاب رجالی پیش از آن؛ یعنی رجال کشی، متعلق به ابوعمرو محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشی از علمای نیمه اول قرن چهارم هجری و رجال برقی که متعلق به خود خاندان برقی است، 260 فاقد اطلاعات مورد نظر این پژوهش هستند، اما تاریخ قم (قرن 4) موارد بسیاری از احمد بن محمد برقی نقل میکند 261 نجاشی درباره «احمد بن محمد بن خالد بن عبدالرحمن بن محمد بن علی برقی» مینویسد: ابوجعفر اصلش کوفی است.
با توجه به اینکه ابوموسی اشعری را در زمان امیرالمؤمنین حضرت علی( در کوفه میبینیم، به احتمال قریب به یقین، وی پس از فتح قم، برخی از اعضای خاندان برقی را با خود به کوفه برده است و برقیها که اهل قم بودهاند با فرار از کوفه به سرزمین خویش، قم باز میگردند.
285 این منطقه که احتمال میرود مکانی در حد مشربه ام ابراهیم بوده است، قابل انتساب نیست و به دلیل ارتباطش با رسول الله( توانسته است در منابع جایی برای خود باز کند و نامش تاکنون حفظ شود.
با توجه به اهمیتی که این سه ناحیه و افراد منسوب به آنها در منابع دارند و با کمک برهان خلفی که در بررسی این نواحی و مکانهایی با نامهای مشابه استفاده شد، میتوان نتیجه گرفت که خاندان برقی قم از نسل محمد بن علی کوفی از موالی اشعریون هستند که از قبل منسوب به آنجا بودهاند و با اشعریون به کوفه می روند و پس از سالها اقامت در کوفه از آن جا فرار میکنند."