Abstract:
بهبود روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان بعد از هفت سال، از ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی و امنیتی در حوزههای منطقهای و بینالمللی قابلبررسی است. یکی از مهمترین ابعاد و آثار منطقهای توافق دو کشور تاثیر آن در روابط بین تهران و شورای همکاری خلیج فارس است. بنابراین، سوالی که به ذهن میرسد این است: «روابط ایران و عربستان سعودی چه تاثیری در مناسبات بین تهران و شورای همکاری خلیج فارس دارد؟» در پاسخ به این پرسش کلیدی، سعی شده است ضمن واکاوی روابط تاریخی تهران و ریاض و همچنین روابط جمهوری اسلامی و شورای همکاری خلیج فارس، به پیامدهای این توافق بر همگرایی سیاسی، اقتصادی و امنیتی کشورهای حوزه خلیج فارس نیز پرداخته شود.
The improvement of relations between the Islamic Republic of Iran and
Saudi Arabia after seven years can be seen from various economic, political
and security aspects in the regional and international spheres. One of the
most important dimensions and regional effects of the agreement between
the two countries is its effect on the relations between Tehran and the
Persian Gulf Cooperation Council. Therefore, the question that comes to
mind is: "What effect does the relationship between Iran and Saudi Arabia
have on the relationship between Tehran and the Persian Gulf Cooperation
Council?" In response to this key question, an attempt has been made to
analyze the historical relations between Tehran and Riyadh, as well as the
relations between the Islamic Republic and the Persian Gulf Cooperation
Council, and the consequences of this agreement on the political, economic
and security convergence of the Persian Gulf countries.
Machine summary:
بنابراین، سؤالی که به ذهن میرسد این است: «روابط ایران و عربستان سعودی چه تأثیری در مناسبات بین تهران و شورای همکاری خلیج فارس دارد؟» در پاسخ به این پرسش کلیدی، سعی شده است ضمن واکاوی روابط تاریخی تهران و ریاض و همچنین روابط جمهوری اسلامی و شورای همکاری خلیج فارس، به پیامدهای این توافق بر همگرایی سیاسی، اقتصادی و امنیتی کشورهای حوزه خلیج فارس نیز پرداخته شود.
بسیاری از تنشهای سیاسی، اقتصادی و امنیتی منطقه ریشه در تقابل دو کشور داشته است؛ حتی یکی از سازمانهای مهم منطقه، یعنی شورای همکاری خلیج فارس نیز تحت تأثیر تقابل بالقوه دو کشور در ابتدای دهه 1360 شمسی شکل گرفت و در نتیجه، روابط ایران با این شورا نیز متأثر از متغیری به نام روابط تهران و ریاض بوده است.
عوامل مختلفی در ایجاد این رابطه پیچیده، پرفرازونشیب و پرتنش نقش داشتهاند که شرح و تحلیل هر یک از آنها و تأثیرشان در روابط شورای همکاری با ایران، جزئیات و حواشی بسیار زیادی دارد که در زیر به نمونهای از آنها اشاره میشود: ـ حمله گروه ائتلاف بینالمللی به رهبری ایالات متحده امریکا به عراق ، سقوط صدام حسین، تغییر موازنه قدرت داخلی عراق به نفع شیعیان این کشور و طرح ادعایی هلال شیعی از سوی شیوخ عرب: گسترش حوزه نفوذ ایران در عراق به یکی از اصلیترین زمینههای اختلاف میان کشورهای شورای همکاری، بهویژه عربستان سعودی با ایران تبدیل شد.
علاوه بر تغییر نگاه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، تغییر رویکرد جمهوری اسلامی ایران به این شورا نیز در بهبود روابط سیاسی و امنیتی با آنها تأثیرگذار است.
هرچند جمهوری اسلامی ایران دارای مراودات اقتصادی زیادی با برخی از این اعضا در حوزه اقتصادی و تجاری است، اما توافق با عربستان و بهبود روابط دو کشور میتواند در همکاری و همگرایی اقتصادی بین ایران و شورا نیز تأثیرگذار باشد.