Abstract:
قرآن پژوه فقید، آیتالله معرفت پس از سالها تلاش علمی و
خدمت به قرآن کریم، دیدگاه ویژهای در مسئله بطن، برگزیده
است؛ این نوشتار درتلاش است اعتبارسنجی روایات بطون
قرآنی را برپایه دیدگاه آیت الله معرفت بررسی نماید؛ ازآنجاکه
بخشی از روایات تفسیری به بیان معانی بطنی آیات قرآن
کریم پرداخته اند، اعتبارسنجی این روایات ضروری مینماید؛
بدیهی است مبانی مفسّر در چیستی و امکان معانی بطنی قرآن
کریم و نوع ارتباط آنها با معانی ظاهری آیات و ... در شیوه
اعتبارسنجی روایات بطون تاثیرگذار خواهد بود؛ ازهمین رو
ابتدا مسئله بطن از دیدگاه علامه معرفت، تبیین و سپس
اعتبارسنجی روایات بیانگر معنای بطنی برپایه دیدگاه ایشان
تبیین و نمونه های آن تحلیل میگردد؛ دیدگاه علامه معرفت
درباره بطن از سوی برخی محققان معاصر نقد و تحلیلشده
است؛ امّا بازتاب این دیدگاه در اعتبارسنجی روایات بطون کمتر
مورد توجه قرارگرفته است.
Machine summary:
قرآنپژوه فقید، آیتالله معرفت پس از سالها تلاش علمی و خدمت به قرآن کریم، دیدگاه ویژهای در مسئله بطن، برگزیده است؛ این نوشتار می کوشد اعتبارسنجی روایات بطون را بر پایه دیدگاه آیت الله معرفت بررسی نماید؛ دیدگاه علامه معرفت درباره بطن از سوی برخی محققان معاصر نقد و تحلیلشده است از میان آثار نگاشته شده دراین باره می توان به این موارد اشاره نمود: «بررسی نظریه ی بطون از نگاه آیت الله معرفت»، ابراهیم کلانتری، معرفت قرآنی یادنگار آیت الله محمدهادی معرفت ؟ره؟، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول؛ «بطن و تأویل قرآن»، علوی مهر حسین و دیگران، کتاب نقد، ش 35، 1384ش؛ «طرح و بررسی بطن از دیدگاه آیت الله معرفت»، سعیده غروی، مجله بینات، سال هیجدهم، ش 71.
نتیجه گیری بررسی و تحلیل نمونههای بطن در تفسیر اثری جامع نشان داد، آیت الله معرفت در اعتبارسنجی روایات بیانگر معنای بطنی از راهکاری محتوایی بهره میگیرد؛ راهکار وی برپایۀ کشف تناسب میان معنای تنزیلی و تأویلی-بطنی بنانهاده شده است؛ اگر تناسب پس از الغاء خصوصیات به وسیله برهان سبر و تقسیم روشن شد و معنای بطنی به مثابه کبرای کلی برای معنای ظهری آیه گشت، میتوان روایت بیانگر معنای بطنی را پذیرفت؛ آیتالله معرفت برای اثبات درستی معنای بطنی از شواهد قرآنی، حدیثی و عقلی نیز کمک میگیرد؛ این شیوه، در میان مفسران و حدیثپژوهان پیشین نیز دیده میشود؛ نپرداختن علامه معرفت به نقد سندی در اعتبارسنجی روایات بطون به معنای نادیدهگرفتن نقد سندی نیست؛ بلکه تنها نشانگر محوریتبخشی به نقد محتوایی و گردآوری شواهد است.