Abstract:
از نظر هویتی در ایران دو گفتمان ایران گرایی و گفتمان اسلامگرایی بر سر تثبیت معانی در حال رقابت هستند. توسعه و پیشرفت یک جامعه نیازمند گفتمانی است که بتواند میان همه سوژهها حس همبستگی، تعلق سرزمینی و هویت مشترک ایجاد کند. این در حالی است که برخوردهای افراطی میان سوژههای طرفدار هرکدام از این دو گفتمان در این زمینه اثرات منفی دارد. شخصیت و نگرش افراد نسبت به فرهنگ و میراث مشترک اجتماعی در مدرسه، طی فرایند آموزش صورت میگیرد و درس تاریخ جایگاه بسیار مهمی در این زمینه دارد. در پژوهش حاضر با استفاده از نظریۀ گفتمان، کتاب تاریخ یازدهم متوسطه را مورد بررسی قرار میدهیم. سؤال پژوهش این است که مؤلفهها و مفاهیم در این کتاب به سوی چه معنی مرکزی و گفتمانی فصلبندی شده است؟ تجزیه و تحلیل متن کتاب بیانگر این است که جهتگیری کتاب حاضر به سوی تثبیت معانی حول محور گفتمانی است که دال مرکزی آن متشکل از دالهای اصلی دو گفتمان قبلی و با تأکید بر ایران است.
In terms of identity in Iran, two discourses of Iranism and Islamism are competing for
establishing meanings. The development and progress of a society requires a discourse that can
create a sense of solidarity, territorial belonging and common identity among all subjects. This is
despite the fact that the extreme encounters between the subjects in favor of each of these two
discourses have negative effects in this field. The personality and attitude of people towards the
culture and common social heritage in the school takes place during the education process and
the history lesson has a very important place in this field. In the current research, using the
discourse theory, we examine the 11th high school history book. The question of the research is
that the components and concepts in this book are classified according to the central and
discursive meaning? The analysis of the text of the book shows that the direction of the present
book is towards establishing meanings around the axis of the discourse whose central signifier
consists of the main signifiers of the two previous discourses with an emphasis on Iran.
Machine summary:
اين کتاب ها بايد هم در زمينه دادن اطلاعات و ايجاد آگاهيهاي لازم و بالا بردن قدرت تجزيه و تحليل فراگيران بکوشد و هم از نظر عاطفي آنها را تحت تاثير قرار داده و احساس مثبت نسبت به هويت ملـي در سطوح بالاي حيطه عاطفي در آن ها ايجاد کند، در ميـان دروس دوره متوسـطه درس تـاريخ نقـش بسـياري پررنگي در تبين مؤلفه هاي هويتي در ذهن دانش آموزان دارد (عسکراني،١٣٨٩: ٦٨).
پژوهش پيش رو با توجه مسئله و چالش موجود ميان ملي گرايي باستان گرا و اسـلام گرايـي بـه عنـوان دو گفتمان موثر در هويت بخشي به جامعه ايران با روش توصيفي و تحليلي با تکيه بر کتاب تاريخ يازدهم متوسطه به دنبال پاسخ به اين سوال است که رويکرد کتاب در مورد دو گفتمان ملي گرايي و اسلام گرايي چگونه است ؟ مدعا پژوهش بر اينست که در اين کتاب مؤلفه هاي هويت بخش ايراني ترکيبي از دو رويکرد پيش گفته اسـت و حول محور ايراني- اسلامي روايت مي شود و سعي بر اينست تا روايات تاريخي به گونه اي بيايند کـه مويـد ايـن موضوع باشند.
١- سرزمين ٢- اسلام مؤلفه هاي گفتمان ايران اسلامي ٣- ميراث ايران باستان ٤- تشيع نتيجه گيري چينش مطالب کتاب به گونه اي است که با کنار هم قرار دادن آنها هويتي جديد مرکـب از مؤلفـه هـاي ايرانـي و اسلامي با تأکيد بر تشيع را شکل ميدهد.