Abstract:
حضور جدی فقه در عرصههای فردی و اجتماعی هنر، نیازمند موضوعشناسی و بهتبع معناشناسی متناسب با مختصات آن است. اما هیچگاه بابی برای موضوع مستنبطة عرفی هنر، گشوده نشده تا معنای آن در چارچوب موضوعشناسی رایج در فقه تعریف شود. بنابراین بهمنظور نقشآفرینی فعال فقه در عرصۀ هنرها و تعیین خطمشی کارامد از آنها با جهتگیری فقهی، ضروری است که روش کشف معنا از ابواب فقهی، استحصال و در تعریف هنر، مورد بهرهبرداری قرار گیرد. با توجه به اینکه یکی از چالشهای فرعی در دستیابی به هدف مذکور، تعریفناپذیری ذاتی موضوع هنر است؛ تلاش بر این بوده است تا با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، ابتدا روش معناشناسی در فقه، بازخوانی شود و سپس در جهت کشف معنای هنر و ارائۀ تعریف از آن بهکار رود، بهنحوی که وجه جامعهشناختی و عرفی آن را تضمین کند. بر این اساس در گام نخست فرایند معناشناسی موضوعات در فقه با بررسی ادلۀ فقها، ترسیم شده و در ادامه با نفی تعریفپذیری ذاتی از هنر، مؤلفههایی پیشنهاد شده است که در حکم تعریفی غیرذاتی، حائز دو ویژگی مهم است؛ اولاً در ضمن آن جهت سیال، عرفی و جامعهشناختی هنر لحاظ شده است؛ ثانیاً انطباق آن با روش فقها در شناخت معانی مستنبطة عرفی، سبب میشود که سازگاری حداکثری با دستگاه فقاهت در هضم معنای هنر داشته باشد و به همین اعتبار تعیین تکلیف آن ـ اعم از ابعاد فردی و اجتماعی ـ میسر شود.
Serious presence of jurisprudence in individual and social fields of art requires thematic study and consequently semantics in accordance with its characteristics. However, no door has been opened to the understood traditional subject of art in order to be defined within the common thematic study of jurisprudence. Therefore, in order for the jurisprudence to have an active role in the different areas of art and to determine an effective strategy directed to jurisprudence, it is necessary to extract the method of understanding the meaning from jurisprudential categories and to use it in the definition of art. Considering that the innate impossibility of giving a definition of the subject of art is a secondary challenge to achieve this goal, this research, using a descriptive-analytical method, attempts to have a review of semantic methodology of jurisprudence. Next, it tries to take use of the methodology to understand the meaning of art and to give a clear definition of it so that it guaranties the sociology and common aspects of art. Accordingly, in the first step, the semantic process of the subjects of jurisprudence has been set out through studying the evidences provided by the jurists. Next, rejecting the innate impossibility of giving a definition of art, some elements have been proposed as non-innate definition. The elements have two important characteristics: First, the fluid, traditional, and sociological aspects of the art have been considered within the elements. Second, their consistency with the methodology of the jurists in understanding the common meaning of art provided the maximum consistent with jurisprudence to digest the meaning of art. As a result, it will be possible to determine the individual and social aspects of it.
Machine summary:
با توجه به اينکه يکي از چالش هاي فرعي در دستيابي به هدف مذکور، تعريف ناپـذيري ذاتـي موضـوع هنـر است ؛ تلاش بر اين بوده است تا با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي، ابتدا روش معناشناسي در فقه ، بازخواني شـود و سپس در جهت کشف معناي هنر و ارائٔە تعريف از آن به کار رود، به نحـوي کـه وجـه جامعـه شـناختي و عرفـي آن را تضمين کند.
بر اين اساس در گام نخست فرايند معناشناسي موضوعات در فقه با بررسي ادل ٔە فقهـا، ترسـيم شـده و در ادامه با نفي تعريف پذيري ذاتي از هنر، مؤلفه هايي پيشنهاد شده است که در حکم تعريفي غيرذاتي، حائز دو ويژگي مهم است ؛ اولا در ضمن آن جهت سيال ، عرفي و جامعه شناختي هنر لحاظ شـده اسـت ؛ ثانيـا انطبـاق آن بـا روش فقهـا در شناخت معاني مستنبطۀ عرفي، سبب ميشود که سازگاري حداکثري با دستگاه فقاهت در هضم معناي هنر داشته باشد و به همين اعتبار تعيين تکليف آن ـ اعم از ابعاد فردي و اجتماعي ـ ميسر شود.
در همين بخش ، مشخص ميشود که آيا تعريف شرعي ، لغوي، عرفي يا فلسفي، روش هاي متعدد تعريف هستند يا گام ها و مراتب يک روش واحد؟ از سوي ديگر، نبايد از نظـر دور داشت که اختلاف نظر فقها در استفاده از روش و تعريف عناوين ، امري مسـبوق بـه سـابقه است ؛ پس بايد شيوه حل تعارضات و اختلافات معنايي نيز مورد ملاحظه قرار گيرد.
Kshaf-alrumuz fiy sharh Mukhtasar-almanafie, Ali Panah Eshtehardi & Partners, Qom: Jamieat Mudarsyn Qum Publications.