Abstract:
یکی از اندیشمندان کمتر شناختهشدۀ دیار کاشان در سدۀ یازده و دوازده هجری غلامرضا بن عبدالعظیم کاشانی است. او در ترویج فرهنگ شیعه و دفاع از آن در برابر مخالفان، آثار مختلفی را تألیف کرده است. از جمله اینکه به یکی از آموزههای شیعی پراهمیت یعنی آموزۀ بداء نظر ویژه دوخته، افزون بر تألیف رسالۀ مستقلی در این باب، ضمن شرحی که بر صحیفۀ سجادیه نوشته، مطالب نسبتاً مفصلی دراینباره ذکر کرده است. او در این راستا علاوه بر اینکه کوشیده است به روایات واردشده از سوی معصومین دربارۀ بداء توجه کافی را مبذول دارد، به تقریرهای مختلفی که از سوی اندیشمندان شیعه دربارۀ این آموزه ارائه شده نیز توجه کند و به بررسی آنها بپردازد و از میان آنها تقریری را ترجیح دهد. او همچنین اعتراضاتی را که از سوی مخالفان شیعه به این آموزه وارد شده، پاسخ داده و گاه به داوری میان پاسخهای بزرگان امامیه به آن اعتراضها هم پرداخته است؛ چنانکه بهنوعی به دفاع از خواجه طوسی در برابر میرداماد و علامه مجلسی روی میآورد. نوشتار حاضر میکوشد پس از معرفی این شخصیت و آثار علمی برجایمانده از وی که معمولاً مخطوط هستند، با اعتماد به نسخههای خطی برجایمانده از آثاری از وی مانند رسالة البداء و حدائق الصالحین به تحریر و تحلیلی از دیدگاه او دربارۀ آموزۀ بداء بپردازد. نوآوری این نوشتار افزون بر معرفی این شخصیت خطّۀ کاشان، نشان دادن مخالفتهای وی با تقریرهای بسیاری از اندیشمندان امامیه و نیز موافقت وی با برخی دیگر است.
Gholam Reza Ibn Abdolazim Kashani is one of the less known thinkers of Kashan in 11th and 12th centuries AH. He has written prolifically to promote and defend Shiite culture against its opponants. One of the most important Shiite teachings in his view is the doctrine of Bada, about which he has written an independent book and spoken about it in commentary he has provided on Sahife Sajjadieh. Meanwhile, he has not only reviewed various narrations presented by Shiite thinkers but also examined them. Furthermore, he presents the narration he has preferred among them. The novelty of this article, besides its introduction of a Shiite figure from Kashan, is the illustration of Abdolazim’s opposition to the statements of a large number of Imami thinkers and his agreement with the others.