Abstract:
قصاص به خاطر ارتباط آن به حیات انسان و اهمیت و حساسیت آن نیاز جدی به تبیین ابعاد مختلف دارد.
پاسخ به شبهات قصاص بهعنوان یکی از ابعاد قصاص نیاز دائم به بررسی دارد، بهویژه در دوره معاصر که مخالفان اسلام همچون دکترسها در رابطه با آن کتابی مستقل و حجیم «نقد قرآن» تالیف کردهاند. مقاله حاضر وظیفه نقد و بررسی شبهات قصاص از کتاب مذکور را برعهده دارد. در بررسی مطالب روش توصیفی ـ تحلیلی و انتقادی و در جمعآوری مطالب از روش کتابخانه بهره برده شده است. برخی از شبهات قصاص که در عنوان کلی عدم تناسب بین جرم و مجازات و وجود تبعیضها قرار دارند، پرداخته است. پس از بررسی به این نتیجه رسیده میرسیم که شبهات مذکور وارد نیستند؛ زیرا هرکدام از احکام قصاص که بهعنوان نمونه شبهه عدم تناسب بین جرم و مجازات ذکر شدند، همچون قصاص عضو، قصاص جمعیت در برابر یک نفر، قصاص قاتل اکراهشده، دارای توجیه عقلانی مبنی بر رعایت عدالت و تناسب هستند. همچنین تفاوتهای موجود در قصاص مرد و زن، مسلمان و کافر نیز بر اساس تفاوتهای ذاتی میان افراد قابل توجیه هستند، بدون اینکه مصداق تبعیضهای ناروا باشد
Due to its relation to human life and its importance and sensitivity, retaliation-punishment needs to be explained in its different dimensions. The answer to the doubts of retaliation-punishment as one of the dimensions of retaliation-punishment needs constant investigation, especially in the contemporary period when the opponents of Islam, such as Dr. Soha, have written an independent and voluminous book “Criticism of the Quran” concerning it. This article undertakes to criticize and investigate the suspicions of retaliation-punishment from the mentioned book. Descriptive-analytical and critical methods have been used in reviewing the materials and the library method has been used in collecting the materials. Some of the suspicions of retaliation-punishment, which are under the general title of disproportion between crime and punishment, and the existence of discrimination, have been addressed. After the investigation, we conclude that the mentioned doubts are not included; because each of the retaliation-punishment rulings that were mentioned as examples of the suspicion of disproportion between the crime and the punishment, such as the retaliation-punishment of an organ, the retaliation-punishment of a crowd against a person, the retaliation-punishment of a reluctant murderer, have a rational justification based on the observance of justice and proportionality. Also, the differences in retaliation punishment between men and women, Muslims and infidels can be justified based on the inherent differences between people, without being an example of unjust discrimination
Machine summary:
در مقام پاسخ از شبهه مذکور باید گفت، حکم مذکور مصداق عدالت و رعایت اصل تناسب جرم و مجازات است و شبهه مذکور به دلائل زیر بر آن وارد نیست: اوّلاً: در فقه اسلامی اکراه و اجبار یکی از اسباب رفع تکلیف از شخص مکرَه بهحساب میآید، البته تحقق اکراه رافع تکلیف، مشروط به شرایطی است که در کتابهای فقهی به تفصیل ذکر شدهاند و در فقه شیعه حتی ارتکاب ارتداد و کفر و زنا نیز در صورت اکراه مجاز است؛ امّا تمامی فقهای فریقین اتفاق نظر دارند که اکراه بر قتل از قاعده رفع تکلیف استثناء است.
دیگر اینکه دیه در برابر خون است؛ یعنی خونبها ارتباطی با معیشت و اقتصاد ندارد (صانعی، برابری قصاص (زن و مرد، مسلمان و غیرمسلمان)، فقه و زندگی،20/21)؛ امّا میتوان پاسخ گفت که این ادله خدشهپذیر هستند؛ چون از طرفی معیار در تشریع قوانین و احکام نوع افراد است نه تکتک آنان (موسویسنگلاخی، قضاوت زن از دیدگاه فقه شیعه، 1385: 59)؛ تا اینکه بر اساس وضعیت نادر افراد، حکم اسلامی متغیر شود.
نتیجه نقد مذکور این است که تفاوت بین زن و مرد در حکم قصاص مصداق تبعیض نیست؛ زیرا از یک طرف تفاوت در احکام ارتباطی با ارزش گذاری افراد ندارد و از طرف دیگر تفاوت با تبعیض تفاوت دارد که تفاوت در صورت عدم برابری افراد است و از طرف سوم حکم مشروطیت قصاص مرد در برابر زن با پرداخت فاضل دیه با توجه به مجموعه نظام حقوقی و فقهی اسلام درباره زنان عادلانه و عاقلانه است.
Mousavisanglakhi, Seyyed Muhammad Ya’qub, Judging A Woman from the Viewpoint of Shia Jurisprudence, World Center for Islamic Sciences Publications, Qom: 2006, 1st Edition.