Abstract:
هدف: هزینۀ بهداشت و درمان تأثیر قابلملاحظهای در زندگی اجتماعی و اقتصادی جوامع بشری دارد و سهم قابلتوجهی از سبد خانوارها را شامل میشود. طی چند سال اخیر، بروز شوکهای اقتصادی باعث تغییر الگوی مصرفی خانوار، مخصوصاً در بخش مخارج بهداشتی شدهاند. بنابراین، با توجه به اهمیت این بخش در توسعه و رشد اقتصادی کشور، لازم است اثرات این شوکها بر روی این مخارج بررسی شود. از این رو پژوهش حاضر سعی دارد به بررسی اثرات شوکهای کلان اقتصادی بر روی مخارج بهداشتی خانوارها در استانهای مختلف بپردازد.روش: برای تخمین دادهها، از مدل پنلور بیزی (Bayesian Panel VAR) در نرمافزار متلب (Matlab) طی دورۀ 1398-1380 برای تمامی استانهای ایران بهصورت سالانه استفاده شد. متغیرهای موردبحث در این پژوهش شامل شوک درآمد نفتی، شوک سیاست مالی، شوک تورمی و شوک نرخارز بود. همچنین، دادههای آماری موردنظر از طریق سالنامه آماری استانها، بانک مرکزی و مرکز آمار ایران جمعآوری شد.یافتهها: نتایج به دست آمده نشان داد که شوک تورمی، شوک مخارج دولت، شوک درآمد نفتی و شوک نرخ ارز دارای اثر افزایش بر مخارج بهداشتی خانوار در تمامی استانها شده است. با این حال، آثار این شوکها برای هر استان مقدار متفاوتی بود. در نهایت، نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد که پس از 20 دوره به جز اثر خود متغیر، بیشترین و کمترین تأثیر شوکها بر روی مخارج بهداشتی بهطور غالب برای اکثر استانها بهترتیب برای نرخ تورم و نرخ ارز بوده است.نتیجه: با توجه به تأثیر مثبت شوکهای اقتصادی در افزایش مخارج بهداشتی خانوار و همچنین، اهمیت بالای این متغیر در رشد و توسعه اقتصادی، لازم است دولت و برنامهریزان، سیاست و برنامۀ مناسبی را در جهت کاهش اثرات این شوکها و حمایت از خانوارهای آسیپ پذیر، مخصوصاً برای چندسال اخیر که این نوسانات شدید بوده است، درنظر بگیرند.
Purpose: Health expenditure has a significant impact on social and economic life of human societies and includes an important share of the household basket. In recent years, the economic shocks that occurred in the country led to a change in household consumption patterns, especially in the area of health expenditure. Therefore, considering the importance of this sector in development and economic growth of the country, it is necessary to examine the effects of these shocks on this sector. Therefore, the present study investigates the effects of shocks of macroeconomic variables on household health expenditure in different provinces. Method: The Bayesian Panel VAR model in Matlab software was used to estimatedata during the period 2001-2019 for all provinces of Iran.Findings: The results showed that inflation shock, government spending shock, oil revenue shock as well as the exchange rate shock have a positive and significant effect on the household health expenditure in all provinces. Meanwhile, the results of analyzing the variance show that after 20 periods, except for the variable effect, the maximum and minimum impact of shocks on health expenditure for most of the provinces were inflation and exchange rates, respectively. Findings: The results showed that inflation shock, government spending shock, oil revenue shock as well as the exchange rate shock have a positive and significant effect on the household health expenditure in all provinces. Meanwhile, the results of analyzing the variance show that after 20 periods, except for the variable effect, the maximum and minimum impact of shocks on health expenditure for most of the provinces were inflation and exchange rates, respectively.Conclusion: Considering the positive impact of shocks on increasing the household health expenditure and also high importance of this variable in economic growth and development, it is necessary for the government and planners to have appropria policies and programs to reduce the effects of these shocks and supporting vulnerable households, especially in recent years, when these fluctuations have intensified.
Machine summary:
یافته ها: نتایج بدست آمده نشان داد که شوک تورمی، شوک مخارج دولت ، شوک درآمد نفتی و شوک نرخ ارز دارای اثر افزایش بر مخارج بهداشتی خانوار در تمامی استان ها شده است .
در نهایت نتایج تجزیه واریانس نشان داد که پس از ٢٠ دوره بجز اثر خود متغیر، بیشترین و کمترین تاثیر شوکها بر روی مخارج بهداشتی بطور غالب برای اکثر استان ها به ترتیب برای نرخ تورم و نرخ ارز بوده است .
نتیجه : با توجه به تاثیر مثبت شوکهای اقتصادی در افزایش مخارج بهداشتی خانوار و همچنین ، اهمیت بالای این متغیر در رشد و توسعه اقتصادی، لازم است دولت و برنامه ریزان ، سیاست و برنامه مناسبی را در جهت کاهش اثرات این شوکها و حمایت از خانوارهای آسیپ پذیر، مخصوصا برای چندسال اخیر که این نوسانات شدید بوده است ، درنظر بگیرند.
ازآنجاکه در ایران نفت سهم بزرگی از صادرات و درآمدهای دولت را تشکیل میدهد، همین موضوع باعث شده است تا کشور در معرض شوکهای شدیدی قرار بگیرد که به طور خاص از تغییرات در درآمدهای نفتی سرچشمه میگیرند و خود مقدمه ای برای بروز شوکهای دیگری مانند شوک افزایش مخارج دولت ، شوک نرخ تورم و نرخ ارز میشود (نورستی و محمدی، ١٣٨٨: ٣٢).
ازاین رو، هدف پژوهش حاضر این است که اثرات شوکهای متغیرهای کلان اقتصادی را بر مخارج بهداشتی خانوار در استان های مختلف از طریق مدل پنل ور بیزی طی دوره ١٣٨٠-١٣٩٨ بررسی کند.