Abstract:
آیات متعددی از قرآنکریم، با صراحت، انسان را در زمینۀ پذیرش دعوت دین، مختار معرفی میکند. این درحالی است که مجازات «ارتداد» در فقه اسلامی، اعدام یا حبس ابد (در صورت عدم توبه) پیشبینی شده است. این حکم در نگاه اولیه، القا کنندۀ تضاد بین گزینش آزادانۀ دین و ممنوعیت تغییر دین است. با توجه به هندسۀ احکام اسلامی، حکم ارتداد همسوی حفظ حقوق جامعه و نجات بخش است و جرمانگاری آن بر حکمتهایی از قبیل حفظ اصل اسلام، دفاع از مقدسات، جلوگیری از تزلزل عقاید مسلمانان، جلوگیری از نفوذ بیگانگان و نفوذ به قصد براندازی اسلام بنا شده است؛ هرچند با تدابیر اتخاذ شده در فقه، ارتداد تا زمانی که به حقوق دیگران و به حقوق جامعه خللی وارد نکند، جرم نیست. همچنین با نگاه دقیق به تفاوت زن و مرد در حکم ارتداد، علت آن تفاوت، نوع پردازش فکری و میزان ثبات عاطفی آنها، به واقع تفاوتی مثبت به نفع زنان است.
Machine summary:
با توجه به هندسۀ احکام اسلامی، حکم ارتداد همسوی حفظ حقوق جامعه و نجات بخش است و جرمانگاری آن بر حکمتهایی از قبیل حفظ اصل اسلام، دفاع از مقدسات، جلوگیری از تزلزل عقاید مسلمانان، جلوگیری از نفوذ بیگانگان و نفوذ به قصد براندازی اسلام بنا شده است؛ هرچند با تدابیر اتخاذ شده در فقه، ارتداد تا زمانی که به حقوق دیگران و به حقوق جامعه خللی وارد نکند، جرم نیست.
برای چنین کسی، خواری در دنیا و کیفر دردناک در آخرت وعده داده شده است؛ اما پرسش اینجاست که مرتد چه کسی است و آیا ارتداد دارای عقوبت دنیوی هم هست یا نه؟ ماهیت مرتد در نظام حقوقی اسلام طبق نظر فقها، «مرتد» کسى است که از اسلام خارج شود و کفر را اختیار کند (امام خمینى، 1366، ج۲، ص۳۶۶).
فلسفه حکم ارتداد بر پایۀ اندیشه لیبرالیسم که در جوامع لیبرال، بهعنوان مبنای نظم اجتماعی پذیرفته شده است، انسانها در مسائل مختلف زندگی، از جمله بیان و عقیده آزاد هستند؛ اما آزادی آنان به دو چیز محدود است: 1.
حقوق شهروندان بر یکدیگر؛ بر این اساس، مناسبات حقوق و آزادیهای فرد مرتد و حقوق الهی و جامعه را بررسی میکنیم: اول: مرتد و حقوق خداوند بر اساس حق خداوند بر انسانها که آنها را در قالب بایدها و نبایدها به وسیله آیات قرآن و روایات معصومین( بیان داشته است؛ فرد مرتد حق ندارد عقاید الحادی خود در را در میان مردم اظهار کرده و انحراف فکری آنان را موجب شود.