Abstract:
هجوم استعمارگران پرتغالی به ایران و چیرگی آنان بر بخشی از این سرزمین، سبب شد تا برخی از ساکنان این مرز و بوم با هر گونه سلاحی، اعم از نظامی و فرهنگی به مبارزه با این بیدادگران برخیزند که از جمله آنان، سرایندگان منظومههای حماسی جنگنامه «کشم» (1032 هجری) و «جروننامه» منسوب به قدری (1042 هجری) بودند، که شعر آنان بستر مناسبی جهت انعکاس جلوههای ارزشمند پایداری در برابر دشمن است. پژوهش حاضر با روش کتابخانهای در پی پاسخ به این مساله است که دو منظومه جنگنامه «کشم» و «جروننامه» چه مضامین و جلوههایی از ادبیات پایداری در بر دارند؟ یافته پژوهش حاکی از این است که مهمترین جلوهها و بنمایههای ادبیّات مقاومت در اشعار سرایندگان جنگنامه «کشم» و «جروننامه» عبارتند از: وطندوستی، شناساندن چهره استعمارگران، نفرت از بیگانگان، غیرتدینی، عدالتطلبی و ظلمستیزی، مرثیه بر شهدای راه میهن، تفاخر به شاهان و اسطورههای آرمانی ایران، اتّحاد و همبستگی. سرایندگان جنگنامه «کشم» و «جروننامه» برای بیان مضامین، از دو نوع بیان مستقیم و بیان غیرمستقیم بهره بردند. در ضمن آنان برای عامه فهمشدن اشعار، از زبان عامیانهای استفاده کردهاند که در برخی ابیات لحن و فضای حاکم بر اشعار ذکرشده آمیخته از حماسه، طنز، هجو و اعتراض نسبت به استعمارگران پرتغالی است.
The Portuguese colonizers' invading Iran and taking control of a part of the country prompted some of the inhabitants of Iran to confront the invaders، using any kind of weapons including military and cultural ones. Among them were the poets of the epic works Jangnama-i Kishm (1032 AH) and Jirun Namah (1042 AH) attributed to Ghadri whose poetry properly reflect the valuable manifestations of resistance to the enemy. The present research seeks to answer this question that what themes and motives of resistance literature can be found in the Jangnama-i Kishm and Jirun Namah? The finding of the study indicate that the most important manifestations and motifs of the resistance literature in the two works are: patriotism، revealing the true identity of the colonists، hatred of foreigners، religious zeal، justice-demanding and injustice-fighting، elegy for the martyrs of the motherland، taking pride in the kings and Iranian ideal legendary characters، unity and solidarity. The poets employed tow direct and indirect ways of expression while using a colloquial language to make their poetry understandable for the general public. In some couplets، the prevailing tone and atmosphere is an amalgam of epic، irony، satire on and objection to the Portuguese colonizers.
Machine summary:
سراینده منظومه جرون نامه ، اتحاد و همبستگی میهنی و حضور اقوام مختلف ایرانی در جنگ با پرتغالیها را چگونه ترسیم میکند؟ پیشینه پژوهش با توجه به اهمیت سوق الجیشی منطقه خلیج فارس و وقایع مهم تاریخی که در طول تاریخ در آن منطقه رخ داده ، آثاری که در قرون گذشته درباره این شهرها و در زمان بروز این وقایع به رشته تحریر درآمده اند، به لحاظ بررسی و تحلیل مسایل تاریخی، اجتماعی و فرهنگی حائز اهمیت فراوانی است ؛ جنگ نامه «کشم » و «جرون نامه » نیز از جمله این آثارند که برای شناخت بیشتر رخدادهای مهم تاریخی عصر شاه عباس بویژه فتح قشم ، جزئیات حمله نیروهای ایرانی به بخش های خلیج فارس در ساحل عمان ، شناخت اقدامات و مجاهدت های امام قلیخان و دیگر افراد برجسته سپاه ایران در فتح لار، بحرین و هرموز حائز اهمیت هستند و اطلاعات سودمندی به دست میدهند؛ زیرا سرایندگان جنگنامۀ کشم و جرون نامه خود بسیاری از وقایع را از نزدیک به چشم دیده یا از افراد موثقی که در محل وقوع حادثه حضور داشته اند، مطالبی شنیده و اثر خود را به رشته نگارش درآورده اند.