Abstract:
امروزه در سطح ملی، آینده پژوهی در قالب فعالیت هایی نوپا در برخی نهادهای حاکمیتی و دولتی آغاز شده است و برخی سازمان ها برای ارتقای فرایندهای تصمیم گیری و سیاست گذاری خود، آینده نگاری راهبردی را مورد توجه قرار داده و فعالیت های قابل توجهی در این حوزه انجام داده اند، ولی آینده نگاری راهبردی منطقه ای، هنوز جایگاه نظری و عملی خویش را برای پدیدآوران آینده مطلوب مناطق در نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران نیافته هست. مقاله حاضر سعی دارد آینده نگاری راهبردی منطقه ای و ارتباط آن با دیگر مفاهیم و فرایندهای آینده پژوهی را بررسی کند و پس از ارائه تجربه کشوری پیشرو در عرصه آینده نگاری راهبردی منطقه ای، برای تبیین جایگاه نهادی آینده نگاری راهبردی منطقه ای در نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران الگویی ارائه کند. با توجه به هدف مقاله، یک روش تحقیق آمیخته به کار رفته که در گام نخست مفاهیم نظری بررسی و تدوین شده است و در گام دوم، تدوین الگو بر مبنای الگو سازی ساختاری تفسیری، تبیین و تحلیل شده است. جامعه آماری این تحقیق را خبرگان آشنا با آینده پژوهی و توسعه منطقه ای تشکیل می دهند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه و پرسشنامه بوده و اطلاعات به دست آمده از خبرگان با استفاده از فن الگو سازی ساختاری تفسیری (ISM) تحلیل شده اند. آینده نگاری منطقه ای از طریق نهادهای فعلی حاکم در نظام حکمرانی کشور نیز قابل اجرا است، ولی الگوی پیشنهادی دارای نهادهایی هست که در حال حاضر تشکیل نشده اند. مشارکت نهادهای مختلف در بهبود کیفیت و جامعیت آینده نگاری راهبردی نقش ویژه ای دارد، همچنین شبکه سازی از ملزومات اساسی موفقیت این الگو است و برخی نهادهای همکار این سیستم به مرورزمان شکل می گیرند و به اقتضای شرایط نیازمند تعامل شبکه ای خواهند بود.
Machine summary:
الگوی نهادی آینده نگاری راهبردی منطقه ای در نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران حسنعلی اصغری حاکم قاسمی عین الله کشاورز ترک چکیده امروزه در سطح ملی، آینده پژوهی در قالب فعالیت هایی نوپا در برخی نهادهای حاکمیتی و دولتی آغـاز شـده است و برخی سازمان ها برای ارتقای فرایندهای تصمیم گیری و سیاست گذاری خود، آینده نگاری راهبـردی را مورد توجه قرار داده و فعالیت های قابل تـوجهی در ایـن حـوزه انجـام داده انـد، ولـی آینـده نگـاری راهبـردی منطقه ای، هنوز جایگاه نظری و عملی خویش را برای پدیدآوران آینـده مطلـوب منـاطق در نظـام حکمرانـی جمهوری اسلامی ایران یافته هست .
مسئله ای که مطرح میشـود این است که آینده نگاری راهبردی چگونه میتواند به برنامـه ریـزی توسـعه منطقـه ای در ایـران کمک کند و جایگاه آن در نظام حکمرانی ایران چگونه پیشـنهاد مـیشـود؟ هـدف اصـلی ایـن پژوهش ، ارائه الگوی یکپارچه برای تبیـین جایگـاه آینـده نگـاری راهبـردی در نظـام حکمرانـی جمهوری اسلامی ایران است .
نگاره شماره (٢)- شناسایی و تعریف عوامل تأثیرگذار بر الگوی نهادی ١ مرکز الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت ٢ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ٣ مجلس شورای اسلامی ٤ مجمع تشخیص مصلحت نظام ٥ مرکز ملی آینده نگاری راهبردی ٦ شبکه ارگانیک دیده بانی توسعه منطقه ٧ مرکز آینده نگاری راهبردی منطقه ٨ استانداری و دستگاه های اجرایی استان ٩ سایر بازیگران (سازمان های مردم نهاد، بخش خصوصی و غیره ) ١٠ نهاد رهبری بعد از بررسی و تحلیل نهادهای مختلف ، سرانجام ده نهاد استخراج شـده انـد کـه بـه وسـیله پرسشنامه روابط پیش نیازی و تقدم و تأخر منطقی آنها را مشخص شده اسـت .