Abstract:
بحران، واقعیتی اجتناب ناپذیر در زندگی اجتماعی است. بحران ها در ذات خود بستر شکل گیری تهدیدها و فرصت هایی هستند که بر حسب نوع، شدت و گستره ی محیطی بحران، می تواند نظام سیاسی و مدیران حاکم را در شرایط دشوار و پرمخاطره ای قرار دهند. هدف این مقاله پرداختن به اصول، مبانی و رویکردهای مدیریت بحران با تاکید بر بحران های اجتماعی می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که اصلیترین شاخصه جهت مدیریت بحران شناخت اصول و عوامل ایجاد بحران گفته می شود. به بیان مک کارتی، اصل مدیریت بحران، به راه حلی معقول برای برطرف کردن شرایط غیرعادی است به گونه ای که منافع و ارزش های اساسی، تامین گردند. با توجه به ابعاد محدودیت ها در شرایط بحران (زمان اندک تصمیم گیری و واکنش، غافلگیری و محدودیت دسترسی به اطلاعات) مدیران بحران می بایست در تشخیص بحران و یک موقعیت بحرانی دچار خطا و اشتباه نشوند و با استفاده از تحلیل بحران و شناخت مولفه های اساسی بحران مسیر صحیح جهت تحدید و مقابله با بحران را پی ریزی نمایند. در مواجهه با بحران، چهار عامل انسان، فرهنگ، جامعه، ساختار و استراتژی نقش اساسی دارند و هر چه مدیران نسبت به این چهار عامل شناخت عمیق تری داشته باشند، مدیریت آنها در مواقع بحرانی موبرتر و نسبت به کنترل آن موفقیت بیشتری خواهند داشت.
یک مدیر بحران برای موفقیت در مدیریت خود باید با یک رویکرد نظام مند، مبتنی بر کمترین آسیب و اصل بهبود مستمر، همواره بدنبال یافتن نشانه های اولیه خطر یک بحران بالقوه باشد تا بتواند در شرایط وقوع بحران، با کمترین خسارت بحران را کنترل کند بنابراین از مباحث مهم این مقاله بررسی اصول و رویکردهای مختلف به مدیریت بحران می باشد
Machine summary:
یک مدیر بحران برای موفقیت در مدیریت خود باید با یک رویکرد نظام منـد، مبتنـی بـر کمتـرین آسـیب و اصل بهبود مستمر، همواره بدنبال یافتن نشانه های اولیه خطر یک بحران بـالقوه باشـد تـا بتوانـد در شـرایط وقوع بحران ، با کمترین خسارت بحران را کنترل کند بنابراین از مباحـث مهـم ایـن مقالـه بررسـی اصـول و رویکردهای مختلف به مدیریت بحران میباشد.
با توجه به ماهیت متفـاوت تصـمیمات مربـوط بـه بحـران ، طبیعـی اسـت کـه شیوه های تصمیم گیری در شرایط بحرانی با شیوه های تصمیم گیری در شرایط عادی بسیار متفاوت باشد؛ بنابراین بحران تنها وقتی وجود دارد که عنصر تصمیم گیرنده ای چنین درک میکند و این درک تصـمیم گیرنـده عمومـا دارای سـه ویژگـی تهدیـد، غافلگیری و فشار زمانی میباشد.
(بهاری، ١٣٨٧:٦) *حالات مختلف بحران : با توجه به سه عامل شـدت تهدیـد، تـداوم زمـانی و درجه آگاهی از بحران ، حالات مختلفـی بـرای یـک بحـران قابـل تصـور اسـت کـه عبارتند از: وضعیت کاملا بحرانی (شدید): در این وضعیت تهدید شـدید، زمـان کوتـاه و 1- Antoni Parson غافلگیری هست مثل زلزله های مخرب .
/ شکل ٣: حالات مختلف بحران با توجه به عامل شدت تهدید، تداوم زمانی و درجه آگاهی از بحران * شاخص ها و ویژگیهای بحران : شناخت شاخصه ها و ویژگیهای بحران و یا یک موقعیت بحرانی برای نهادهای تصمیم ساز و تصمیم گیر (مدیریت بحران ) یک امر ضروری است و به آنـان کمـک میکند تا حوادث و رخدادهای عادی را از بحران ها متمایز کرده و مسـیر مـدیریت بحران را ترسیم و اقدام های لازم جهت پیشـگیری و مهـار بحـران را بـا اسـتفاده از ابزار و فنون خاص مهار بحران به کار گیرند.