Abstract:
ظهور قدرتهای میانی نوپدید در نظام بینالملل از ویژگیهای روابط بینالملل در دهه پایانی قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم محسوب میشود. موضوع قدرتهای میانی در حال ظهور زمانی شکل گرفت که سایه تصلب نظام دو قطبی در روابط بینالملل رخت بر بست و فرصت برای تجلی قدرتهای میانی پدیدار گشت. با وجود دامنهدار بودن بحث قدرتهای میانی در روابط بینالملل در دوران جنگ سرد، قدرتهای میانی نوظهور در روابط بینالملل شکل جدیدی از رفتار را به نمایش گذاشتهاند که لزوما مبتنی بر حفظ وضع موجود نیست. این مسئله با رفتار سنتی قدرتهای میانی در نظام بینالملل که همواره از شرکای قدرتهای بزرگ به حساب میآمده و رفتاری مبتنی بر حفظ وضع موجود داشتند، متفاوت است. پژوهش حاضر با گذاری بر مباحث نظری مربوط به قدرتهای میانی نوظهور در عرصه روابط بینالملل به این پرسش میپردازد که سیاست خارجی ترکیه در رابطه با ایران و امریکا چگونه صورتبندی میشود؟ یافتههای پژوهش حاکی از آن است که ترکیه بهمثابه یک قدرت میانی نوظهور در نظام بینالملل، به ایفای نقشهای متضاد و چندلایه پرداخته و در عین بهرهمندی از اتحاد استراتژیک با امریکا، استقلال عمل بیشتری را در رابطه با مسائل منطقهای بروز میدهد. این کشور در رابطه با ایران نیز از ترکیبی از رقابت و همکاری بهره میگیرد که معطوف به افزایش نقش منطقهای آن است.
Machine summary:
در این چهارچوب، پژوهش حاضر درصدد است تا به بررسی نظری عملکرد سیاست خارجی ترکیه به عنوان قدرت میانی در حال ظهور در زمینه ایفای نقش منطقهای در خاورمیانه با تأکید بر چگونگی تنظیم روابط با ابرقدرت و سایر بازیگران فعال این منطقه بپردازد.
برخی از آثار اخیرا منتشرشده، روابط ایران و ترکیه را با توجه به نقش ترکیه به عنوان قدرت میانه در حال ظهور دارای چالشها و فرصتهایی قلمداد نموده و نتیجهگیری میکنند که به رغم اختلاف نظرها میان دو کشور درخصوص معماری سیاسی خاورمیانه، دو کشور موقعیت و نزدیکی خود را گسترش داده و سطح روابط دوجانبه با تمام چالشهای پیش رو (مانند جنگ داخلی سوریه) افزایش قابلتوجهی داشته است.
منظور از تصویر مفهومی همان نقش ترکیه به عنوان قدرت میانه در حال ظهور است که تقویت روابط خود با بازیگر منطقهای فعال و پرنفوذی مانند ایران و ابرقدرتی چون ایالاتمتحده را در دستور کار قرار داده است.
(Pollack,2011:78) با این تقسیمبندی میتوان به شمای کلی از تحلیلها درخصوص سیاست خارجی ترکیه به عنوان قدرت میانه در حال ظهور رسید که در صدد است با تکیه بر دو مفهوم شهروند جهانی خوب و بازیگر فعال منطقهای موقعیت خود را در برابر ایالاتمتحده و ایران تنظیم کند.
در این راستا نزدیکی ترکیه به ایران در روابط دو جانبه از یکسو و تلاش برای تغییر نظام سیاسی در سوریه برای کم نمودن نفوذ منطقهای ایران از سوی دیگر در قالب سیاست خارجی ترکیه به عنوان یک قدرت میانی در حال ظهور قابلتحلیل است.
Iran's Foreign Policy in the Post-Soviet Era: Resisting the New International Order.