Abstract:
امید به زندگی یکی از مهم ترین شاخص های سلامت و برآیند عوامل مختلف اقتصادی ، اجتماعی ، زیست محیطی و ... است . شاخص های سلامت و در راس آنها امید به زندگی بر مسائل مهمی نظیر رشد اقتصادی و سرمایه انسانی تاثیر چشمگیری دارند. از این رو پژوهش حاضر به شناسایی عوامل موثر بر امید زندگی در ایران طی سال های (١٣٨٧–١٣٥١) می پردازد. به منظور تامین هدف پژوهش ، از روش خودتوضیحی با وقفه های توزیعی (ARDL) و نرم افزار ٤.١ Microfit استفاده شده است . داده های مورد نیاز از سالنامه های آماری موجود در درگاه ملی آمار، داده های موجود در درگاه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و داده های بانک جهانی استخراج شده اند. نتایج تخمین نشان می دهد که در بلندمدت نرخ شهرنشینی ، نرخ بی سوادی و سرانه مخارج مصرف دخانیات اثر منفی (ضرایب به دست آمده متغیرهای مذکور به ترتیب عبارتند از: ١٨/٨١-، ٤/٨٣- و ٠/٠٤٢-) و درآمد سرانه و سرانه مخارج رفاه اجتماعی دولت اثر مثبت (ضرایب به دست آمده متغیرهای مذکور به ترتیب عبارتند از: ٠/٠٦٥ و ٠/٠٣٧) بر امید به زندگی داشته اند. اما سرانه مخارج بهداشتی دولت اثر معناداری بر برون داد سلامت جامعه بر جای نگذاشته است . به نظر می رسد تخصیص نامناسب بودجه در بخش بهداشت و سهم کم بودجه بهداشتی از تولید ناخالص داخلی ، دلایل نتیجه اخیر باشند.
Machine summary:
از اين رو هميشه پرسش هايي از اين دست براي اقتصاددانان و سياستگذاران مطرح بوده است که آيا هزينه هاي بهداشتي به اهداف مورد نظر دست مي يابند؟ براي بهبود وضع سلامتي در کشورهاي توسعه نيافته ، دسترسي به دارو اساسي تر است يا دسترسي به غذا؟ اهميت يافتن چنين پرسش هايي ٢ دليل اصلي دارد: نخست اينکه زياده روي در استفاده از مخارج بهداشتي ممکن است نتايج معکوسي بر سلامتي داشته باشد و دوم اينکه وقتي هزينه هاي محدودي صرف موردي خاص مي شود مشخصا براي نيازهاي ديگر منابع کمتري در اختيار جامعه خواهد بود.
در محاسبه اين تابع متغيرهايي مانند درآمد سرانه ، نرخ بي سوادي ، دسترسي به غذا، سرانه هزينه بهداشتي ، نرخ شهرنشيني و توليد دي اکسيدکربن براي کمي کردن هر يک از عوامل ياد شده در تصريح تابع سلامتي مورد استفاده قرار گرفته است و سلامتي به عنوان متغير وابسته به صورت تعداد سال هايي که انتظار مي رود يک فرد به طور متوسط از هنگام تولد زندگي کند، (اميد به زندگي ) محاسبه مي گردد.
مطالعات داخلي مطالعات داخلي در اين زمينه بسيار کم بوده و تنها در ٢ مطالعه عوامل مؤثر بر سلامتي به عنوان متغير وابسته در نظر گرفته شده است : جهانگرد و همکاران (١٣٨٨) با استفاده از داده هاي تابلويي سال هاي (١٣٨٢- ١٣٧٩) مربوط به ٢٨ استان کشور به برآورد تابع توليد سلامتي ايران پرداخته اند.