Abstract:
ترکیه¬ی عثمانی و بلاد شام قرن¬ها ارتباط نزدیک و مداومی با هم داشتند تا این¬که به قدرت رسیدن «آتاتورک» در ترکیه و تعیین حدود سوریه¬ی جدید به دست استعمار فرانسه باعث جدایی این دو کشور شد. تحولات پس از جنگ جهانی دوم ، ترکیه و سوریه را به دو مسیر مختلف سوق داد و در سال¬های بعد فاصله¬ی آنها بیشتر شد. روابط دو جانبه¬ی ترکیه و سوریه تا سال¬های آغازین قرن21 تحت تاثیر سه اختلاف عمده بر سر کردها، تقسیم آب دجله و فرات و اختلاف ارضی بر سر منطقه ی «هاتای» فراز و نشیب¬های زیادی را طی کرده است و حتی دو کشور تا مرز درگیری نظامی نیز پیش رفتند. با به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه در سال 2002 و تغییر در نگرش سیاست خارجی منطقه¬ای این کشور،روابط با سوریه رو به بهبود گذاشت. اما از سال 2011 میلادی به بعد ، سوریه با بحران¬های داخلی و ناآرامی مواجه شد . سیاست خارجی ترکیه در قبال این بحران¬ها از میانجیگری تا مداخله در نوسان بوده است.پژوهش حاضر درصدد تبیین سیاست خارجی ترکیه در قبال تحولات سوریه، بر اساس دکترین عثمان¬گرایی جدید حزب عدالت و توسعه می¬باشد. یافته¬های پژوهش بیانگر این مهم است که ترکیه اگرچه در آغاز ، در صدد حل مسالمت¬آمیز بحران از طریق انجام اصلاحات داخلی توسط حکومت سوریه بود ، اما پس از مدتی برخی عوامل منطقه¬ای و فرامنطقه¬ای باعث شد تا ترکیه با فاصله گرفتن از سیاست میانجیگری، به صورت علنی از مخالفان رژیم سوریه حمایت کند و خواهان تغییر نظام سیاسی در این کشور گردد. به نظر می¬رسد نگرانی ترکیه از آینده¬ی رژیم سیاسی سوریه همراه با تلاش این کشور به منظور استفاده¬ی ابزاری از تحولات سوریه ، برای به¬دست گرفتن رهبری جهان اسلام از بعد منطقه¬ای، و همچنین بهبود روابط با غرب برای سرعت بخشیدن به روند عضویت ترکیه در اتحادیه¬ی اروپا است؛ و این از جمله دلایل اصلی حمایت ترکیه از مخالفان دولت سوریه است.
Turkey and Syria had close relations in Ottoman times. When Ataturk came to power in Turkey and new Syria''s borders determined by France، these two countries became separated. Changes after World War II conducted these two countries in two different ways and their separation lasts for years. Until beginning of 21st century three main conflicts had influence on their relations and even encouraged them into military conflict.
In 2002، when Justice and Development party came to power، Turkey''s foreign policy experienced a lot of changes and relations with Syria became better. But from 2011 onwards، the internal Syrian crisis has intensified. Turkish foreign policy has fluctuated between Mediation and intervention towards the crisis. This study seeks to explain the evolution of Turkish foreign policy towards Syria based on the new ottomanism of AKP party. The results show that Turkey initially sought a peaceful resolution of the crisis through internal reforms by the Syrian government. But some regional and trans-regional factors led Turkey away from mediation policies to support the Syrian opposition publicly and want to change the political system in Syria.
It seems that Turkey''s concerns about the future of Syria''s political system and its attempts to misuse the Syria crisis to obtain the leadership of Islamic world in regional aspect and improved relations with Europe union in international aspects are main factors that affect Turkey''s policy against Syrian crises.
Machine summary:
یافتههای پژوهش بیانگر این مهم است که ترکیه اگرچه در آغاز ، در صدد حل مسالمتآمیز بحران از طریق انجام اصلاحات داخلی توسط حکومت سوریه بود ، اما پس از مدتی برخی عوامل منطقهای و فرامنطقهای باعث شد تا ترکیه با فاصله گرفتن از سیاست میانجیگری، به صورت علنی از مخالفان رژیم سوریه حمایت کند و خواهان تغییر نظام سیاسی در این کشور گردد.
به نظر میرسد نگرانی ترکیه از آیندهی رژیم سیاسی سوریه همراه با تلاش این کشور به منظور استفادهی ابزاری از تحولات سوریه ، برای بهدست گرفتن رهبری جهان اسلام از بعد منطقهای، و همچنین بهبود روابط با غرب برای سرعت بخشیدن به روند عضویت ترکیه در اتحادیهی اروپا است؛ و این از جمله دلایل اصلی حمایت ترکیه از مخالفان دولت سوریه است.
با توجه به چنین پیشینهای، این سؤال محور اصلی پژوهش حاضر را تشکیل میدهد که سیاست خارجی ترکیه در قبال تحولات سوریه متاثر از چه مؤلفههایی بوده است؟و این سیاست از ابتدای تحولات سوریه تاکنون دچار تغییراتی شده است؟ در این پژوهش فرض بر آن است که برخی عوامل منطقهای مانند نگرانی از آیندهی تحولات سوریه و تاثیر آن بر اوضاع داخلی و بینالمللی ترکیه ، همراه با تلاش رهبران ترکیه در راستای استفادهی ابزاری از تحولات سوریه برای تحقق رویای رهبری جهان اسلام، به علاوهی برخی دلایل فرامنطقهای از جمله بهبود روابط ترکیه و غرب به منظور پیوستن به اتحادیهی اروپا میتواند از اصلیترین دلایل حمایت ترکیه از مخالفان رژیم اسد باشد.